توسعه پتروشیمی با برنامه یا بی‌برنامه
توسعه پتروشیمی با برنامه یا بی‌برنامه
در روز 27 تیرماه 95 در حاشیه سفر ریاست محترم جمهوری به کرمانشاه روزنامه‌ها نوشتند که وزیر محترم نفت در کرمانشاه اعلام کرده است که کرمانشاه به قطب سوم پتروشیمی کشور تبدیل خواهد شد (ظاهرا بعد از ماهشهر و عسلویه). با شنیدن این مطلب و خصوصا با مطالبی که قبلا در مورد صنعت پتروشیمی و شیوه تصمیم‌گیری ایرانی (به شرح لینک‌های زیر) نوشته بودم . سوالات زیادی در ذهنم آغازه به رژه رفتن کرد:
1- آیا این تصمیم خلق‌الساعه و در این سفر گرفته شده و یا از مدتها قبل تحت مطالعه بوده است؟ اگر بررسی و مطالعاتی در این زمینه انجام شده بود من با ارتباطاتی که دارم نباید اینقدر بی‌اطلاع می‌ماندم. تا حالا چیزی در این مورد نشنیده بودم.
2- سال گذشته اعلام شده بود که قطب سوم پتروشیمی در منطقه مکران است و با پیگیری وزیر صنایع (چه از موضع سازمانی ایشان و چه از موضع هولدینگ شخصی ایشان) کارهای زیرساختی هم در آنجا در حال پیگیری است و کلی هزینه شده است؟
3- نقشه راه توسعه صنعت پتروشیمی کشور چیست و قطب کرمانشاه در کجای آن قرار دارد؟
4- مگر طبق سیاست‌های ابلاغی اصل 44 قانون اساسی قرار نبوده است که دولت و وزارت نفت در صنعت پتروشیمی سرمایه‌گذاری نکند . خوب اگر کرمانشاه استعداد لازم را برای قطب شدن پتروشیمی داشته باشد بخش خصوصی خودش سرمایه‌گذاری خواهد کرد؟ دولت چه تسهیلاتی را قرار است در این زمینه فراهم کند؟
5- آیا از نظر مکان‌یابی و منابع آب و نزدیکی به خوراک نزدیک به بازار محصول و محیط‌زیست و مطالعه شده است که کرمانشاه محل خوبی برای توسعه پتروشیمی است ؟ آیا کرمانشاهی بودن وزیر در این انتخاب نقش داشته است؟
6- اگر هدف توسعه منطقه‌ای استان ویا اشتغال‌زائی است، آیا مطالعات آمایشی انجام شده؟ و تائید کرده است که بهترین گزینه توسعه و اشتغال‌زائی برای این استان پتروشیمی است؟
7- آیا اگر این طرح‌ها مطالعه دارد نباید به اطلاع افکار عمومی برسد و مردم به عنوان صاحبان اصلی درآمد نفت و به عنوان پرداخت‌کنندگان مالیات بدانند که چگونه از سرمایه‌های ملی‌شان استفاده بهینه می‌شود؟
یکی دو روزی درگیر این سوالات بودم که خبر افتتاح واحد سوم اوره‌امونیاک پتروشیمی شیراز در روز 29 تیرماه 95 با حضور معاون محترم رئیس‌جمهور آمد و باز هم سوالات جدید:
- چرا از اول این پتروشیمی که حالا فاز سوم آن افتتاح می‌شود به شیراز رفت؟
- کشور چقدر اوره و آمونیاک نیاز دارد؟
- آیا اوره و آمونیاک محصول نهائی با ارزش افزوده بالاست یا باید به صنایع پائین‌دستی پتروشیمی برود و یا با ارزش افزوده کم صادر شود؟
در معرض رژه این سوالات روزافزون بودم که دوست عزیز و ارزشمندم آقای دکتر میکائیل عظیمی سری به من زد و لطف کرد و نسخه‌ای از کتاب بسیار ارزشمندی را که اخیرا ترجمه کرده است برایم آورد.
اغلب اعضاء گروه مشاوران دانشگاه هاروارد که طی سال‌های 1338 تا 1341 به دعوت سازمان برنامه و بودجه برای مشاوره در زمینه تدوین برنامه سوم عمرانی به ایران آمده بودند بعد از بازگشت از ایران تجربیاتشان را نوشته‌اند که قبلا نیز بعضی از آنها ترجمه شده است و اینک یک مورد دیگر به همت میکائیل عظیمی عزیز ترجمه شده. بعد از رفتن ایشان با اشتیاق مشغول خواندن شدم کتاب بسیار ارزشمندی است که ارزش خواندن دارد. در صفحات 170 تا 180 کتاب پاسخ بعضی سوالاتم را یافتم. البته پاسخ که نه! یافتم که کشور ما ظاهرا همیشه اینگونه بوده است و ظاهرا خواهد بود. تصویر دوصفحه از کتاب را (با اجازه میکائیل عزیز) عینا در اینجا می‌گذارم می‌شود خواند و قضاوت کرد.
البته در صفحات قبل نویسنده توضیح می‌دهد که چگونه سازمان برنامه درحال مطالعه و بررسی با استفاده از مشاورین خارجی در زمینه توسعه صنعت پتروشیمی در ایران بود که ناگهان زلزله بی‌برنامگی رخ داد......
حالا آن زمان تلاشی برای برنامه‌ریزی بود که ناگهان عده‌ای آن را درو زدند. مردی هم پیدا شد که در اعتراض به این دور زدن برنامه، استعفا کرد. آیا هنوز هم چنین هست یا اصولا بی‌برنامگی نهادینه شده است؟
مطالب مرتبط:
- نظام تصمیم‌گیری در ژاپن و ایران و حقوق شهروندی
