آرمان شرق-جواد مرشدی :آمریکا بعد از بدعهدی برجامی سیاست تهدید و تحریم را در مورد ایران در پیش گرفته ،هر چند که با تحریم ها بیگانه نیستیم اما این بار به زعم آن ها علاوه بر اینکه از شدت بیشتری برخوردار خواهد بود، نفت ما هدف اصلی قرار دارد . اگر چه ما برخی مشتریان نفتی خود همچون هند را داریم اما امکان فشار بر این کشور هم وجود دارد چرا که زور گویی های آمریکا حد و مرز مشخصی ندارد. با شروع برجام توانستیم جایگاه مطمئن تری برای خود در بازار نفت به ثبت برسانیم  حالا که برجام جای خود را به تهدید و تحریم جدید داده همسایگان نفتی ما هم بیکار ننشسته اند و در پی کسب بازار نفت ایران هستند. برای حفظ این جایگاه چه باید کرد.این سوالی بود که آرمان شرق از دکتر غلامحسین حسن تاش پرسید.

ایران بعد از برجام توانست جایگاه خود را در بازار نفت تثبیت کند حالا و با توجه به محدودیت‌هایی که آمریکا ایجاد کرده و نفت ایران را هدف اصلی قرار داده راهکار ما برای حفظ جایگاهمان چیست؟

 ما در شرایط سختی قرار داریم . به نظر من قطعا نخواهیم توانست سطح صادرات فعلی نفت خاممان را حفظ کنیم اما این که چقدر از بازارمان را از دست بدهیم بستگی به چند عامل دارد . اول این که وضع  بالانس عرضه و تقاضا در بازار جهانی چگونه باشد ما باید دعا کنیم بازار دچار کمبود باشد و چون به میزانی که بازار با مازاد عرضه مواجه باشد فشار را بر ما زیاد خواهند کرد. دوم بستگی به این دارد که اروپائی ها تا چه حد بتوانند برای تداوم خرید نفت از ایران و حمایت از شرکت هایشان در این مورد، راه کار پیدا کنند اما نکته مهم سوم هماهنگی های قوی بین دستگاهی و حداقل بین چهار وزارتخانه نفت، اقتصاد ، صنعت و تجارت و امورخارجه است . در دوران پر افتخار جنگ دولت توانای آن زمان در کنار جنگ سهمگین گرفتار خیلی تحریم ها هم بود اما با هماهنگی های قوی بین دستگاهی بسیاری از مسائل را حل و فصل می کرد. در آن زمان کمیته موسوم به BTC یا کمیته مبادلات چندجانبه با ترکیبی که عرض کردم زیر نظر مستقیم رئیس دولت بسیار راهگشا بود باید از آن تجربیات استفاده کرد.

 

به نظر شما مزیتهایی که  به واسطه آنها  توانستیم پس از برجام بازار فروش نفت را در اختیار بگیریم چه بود؟

 نمیدانم منظورتان از مزیت چیست اما خوب ما ظرفیت تولید داشتیم ولی بدلیل تحریم و محدودیت صادرات مجبور شدیم که از بخشی از ظرفیتمان استفاده نکنیم . مردان بخش بالادستی صنعت نفت این ظرفیت را طوری مدیریت کردند که با رفع تحریم ها به سرعت بتوان تولید را بالا برد و به رکورد قبلی رساند ضمن این که در طول تحریم با توسعه فازهای پارس جنوبی تولید میعانات نفتی هم افزایش یافته بود. از سوی دیگر امضاء برجام مصادف شد با شرایط بهتر بازار نفت و البته فعالیت خوب بخش بین الملل شرکت نفت و همه اینها موجب شد تولید و صادرات نسبتا با سرعت خوبی افزایش یابد. البته از این نکته هم نباید غفلت کرد که مشکلات نقل و انتقالات مالی بین المللی کشور همپای تحریم های نفتی به طور کامل رفع نشده بود و این باعث می شد که خریداران نفت بتوانند بازپرداخت وجه آن را به تاخیر بیندازند و شاید این هم یک عامل انگیزنده آنها برای افزایش برداشت نفت از ما بوده باشد.

 با توجه به اینکه عربستان و روسیه تولید نفت خود را افزایش داده اند آیا می توانند به جایگاه ایران در بازار جهانی نفت خدشه ای وارد کنند؟ با توجه به اینکه عربستان در دور قبلی تحریمها نیز این کار را کرد و اکنون نیز متصدی اجرای تصمیمات آمریکاست؟

 البته اگر افزایش بدهند و متناسب تقاضا افزایش نیابد حتما تا حدودی جای ما را خواهند گرفت. ضمنا تصمیمات روسیه و عربستان را نمی توان تنها و تنها به حساب مساله ایران گذاشت،  مساله کنترل تولید نفت شیل در امریکا نیز برای آنها مهم بوده و هست.

 

آیا بهتر نیست در حال حاضر از مزیتهای گازی ایران استفاده کنیم؟ راهکار مناسبی سراغ دارید؟

ما الان به ترکیه و عراق و مقدار کمی به ارمنستان گاز صادر می کنیم و مذاکراتی هم با عمان برای صادرات گاز به این کشور داریم و در فضای بین المللی فعلی فکر نمی کنم فرصت چندان بیشتری برای ما وجود داشته باشد . البته در شرایطی که اروپائی ها سعی و تمایل دارند که برجام را بدون امریکا حفظ کنند می توان صادرات گاز به اروپا را هم دنبال کرد که یکی از بهترین بازارهای بالقوه گاز ماست ولی نمی دانم چرا تلاشی در این مورد نمی شود.

 

به گفته وزیر نفت در صنایع بالا دستی میلیارد ها تومان سرمایه گذاری خارجی نیاز است. با توجه به شرایط موجود آیا چنین حجمی از سرمایه به ایران گسیل خواهد شد؟

 مسلما نه . شرکت های بزرگ نگران تحریم های ثانویه امریکا هستند و در حد لازم نخواهند آمد.