به استقبال اجلاس مجمع جهانی صادرکنندگاه گاز در تهران

به استقبال  اجلاس مجمع جهای صادرکنندگاه گاز در تهران

پانزدهمین اجلاس وزارتی مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز (GECF) در تاریخ  دوازدهم  آبان‌ماه در تهران و به ریاست وزیر نفت ایران برگزار خواهد شد. این دومین باری است که چنین اجلاسی در ایران برگزار می‌شود. جمهوری اسلامی ایران بنیانگذار این مجمع جهانی شناخته می‌شود. اولین اجلاس این مجمع در سال 2001میلادی به دعوت ایران در تهران برگزار شد و مجمع تا سال 2008 حرکتی آرام  در قالبی مشورتی را به سمت شکل دهی یک سازمان هماهنگ کننده کشورهای عضو طی کرد. در سال 2008 میلادی در جریان هفتمین اجلاس مجمع که در روسیه برگزار شد مجمع انسجام بیشتری پیدا کرد، اساسنامه مجمع در این اجلاس به تصویب رسید و مقرر شد که مجمع دارای یک دبیرخانه دائمی شود و توافق شد که این دبیرخانه در شهر دوحه در کشور قطر تاسیس شود. در هشتمین اجلاس مجمع در سال 2009  که در دوحه قطر برگزار شد، به پیشنهاد روسیه "لئونید بوخانوفسکی" به عنوان دبیرکل (مدیر دبیرخانه مجمع)  انتخاب شد  و مسئولیت وی مجددا در جریان  سیزدهمین اجلاس وزارتی در ماه دسامبر 2011 در  دوحه، تمدید شد.

تاکنون 11 کشور اساسنامه مجمع را امضاء کرده و رسما به آن پیوسته‌اند که عبارتند از : ایران، روسیه، قطر، الجزایر، ترنیداد و توباگو، لیبی، نیجریه، ونزوئلا، مصر، گینه و بولیوی. سه کشور نیز بعنوان عضو ناظر در اجلاسیه‌های مجمع شرکت می‌کنند که عبارتند از: قزاقستان، هلند و نروژ. در سال 2013 عمان و امارات متحده عربی نیز عضویت مجمع را پذیرفتند.

مجموعه یازده عضو  مجمع، حدود 70 درصد از ذخائر جهانی گازطبیعی را در کنترل دارند همچنین 38 درصد از تجارت گاز از طریق خط لوله و 85درصد از تولید جهانی گازطبیعی مایع شده (LNG)، مربوط به این کشورهاست.

جلسات مجمع تاکنون 6 بار در قطر، 2 بار در الجزایر،  2 بار در مصر، 1 ‌بار در روسیه، 1 بار در ترینیداد و توباگو و 1 بار در ایران برگزار گردیده است. ایران، قطر و روسیه با در اختیار داشتن حدود 57 درصد از ذخائر گاز جهان تاثیرگذارترین اعضاء مجمع هستند البته کشور قطر در تجارت گاز بصورت LNG و روسیه در تجارت گاز از طریق خط لوله سرآمد هستند و ایران هنوز صادر کننده خالص گاز شناخته نمی‌شود.

در جریان اجلاس‌های گذشته مجمع، مباحثی در زمینه هماهنگی بازارها و بازاریابی گاز و نحوه قیمت‌گذاری عادلانه آن (در مقایسه با نفت‌خام)، مطرح شده است اما بنظر می‌رسد که با توجه به ساختار  صنعت گاز جهان و منطقه‌ای بودن بازارهای آن، هنوز فاصله زیادی تا تبدیل شدن مجمع به سازمانی تاثیرگذار در معادلات انرژی جهان وجود داشته باشد.

البته باید توجه داشت که در اینگونه مجامع و سازمان‌ها، موثر بودن مصوبات و تصمیمات آنها در بازار و صنعت جهانی مربوط، یک بحث است و استفاده هریک از اعضاء برای حضور در بازی و کسب اطلاع از روندهای بازار و صنعت  و برنامه‌های رقبا و استفاده از مطالعات و اطلاعات انباشتی آن، موضوعی دیگر.  هم برای اولی و هم برای دومی یک دیپلماسی فعال و هماهنگی میان دو دستگاه  انرژی و دیپلماسی مورد نیاز است.

سوابق نشان می‌دهد که با توجه به نقش موثر ایران در بنیان‌گذاری این مجمع، پست دبیرکلی مجمع در مقابل واگذاری محل دبیرخانه به قطر، حق ایران بوده و در این مورد توافقاتی نیز صورت گرفته بوده که بدلیل تغییرات مکرر در مدیریت صنعت‌نفت در دوره گذشته، فراموش شده است. این حق می‌تواند مجددا پیگیری شود و مورد مطالبه قرارگیرد.

با توجه به موقعیت جغرافیائی ایران، هر دو پتانسیل تجارت گاز از طریق خط‌لوله و ال ان جی برای ایران وجود دارد بنابراین قطر رقیب ایران در تجارت ال ان جی و روسیه رقیب ایران در تجارت از طریق خط‌لوله است که هر دو در مجمع حضور دارند.

برای کشوری چون ایران که با توجه به حجم عظیم ذخائر خود قطعا یک صادرکننده بالقوه گاز خواهد بود و علاوه بر این در موقعیت ویژه‌ای برای ترانزیت و سوآپ گاز قراردارد، حضور فعال در این زمینه و رصد کردن تحولات آن بسیار مهم و ضروری است و سهم بیشتر از پست‌های دبیرخانه مجمع  که بخشی از آن  باید از کارشناسان معرفی شده توسط کشورهای عضو تامین ‌شود، حداقل مطالبه‌ای است که باید پیگیری شود. 

در نفشه زیر کشورهای عضو با رنگ آبی و کشورهای ناظر به رنگ نارنجی مشخص شده‌اند.