پتروشیمی ها و نرخ ارز

پتروشیمی ها و نرخ ارز

چند هفته پیش خبرنگار محترمی از خبرگزاری آنا با بنده تماس گرفتند و درخواست مصاحبه داشتند طبق روال از ایشان خواستم سوالشان را مکتوب بفرستند تا مکتوب پاسخ دهم ، اما بعد از چند هفته پاسخ را منتشر نکردند و خبری هم به من ندادند . احتمالا پاسخ باب میلشان نبود و یا تصورشان این بوده که بنده پاسخ متفاوتی خواهم داد . در هرحال به خاطر اهمیت موضوع پاسخ را با مختصر تغییری اینجا منتشر می کنم .

سوال- بفرمایید آیا ممکن است که پتروشیمی ها ارز حاصل از صادرات را پیش خودشان نگه دارند تا قیمت ها افزایش یابد؟
پاسخ- با سلام . داستان صنعت پتروشیمی ایران متاسفانه داستانی است پر آب چشم . متاسفانه این صنعت تولید کننده مواد پایه با ارزش افزوده بسیار کم است که حتی در بعضی سال ها ارزش صادراتی بعضی محصولات آن از ارزش صادراتی مواد اولیه یا خوراک آن کمتر بوده است و به عبارتی در مورد بعضی محصولات اگر خوراک را بصورت خام صادر می کردیم بیشتر به نفع کشور بود. بنده در گذشته در این مورد مطالبی منتشر کرده ام . یادم هست که در سال 1389 که قرار بود یارانه های سوخت حذف شود و قیمت سوخت و خوراک پتروشیمی ها افزایش یابد ، بنده از سه دفتر  مختلف در شرکت ملی صنایع پتروشیمی دعوت شدم که ترکیب های مختلفی از افراد را دعوت کرده بودند و شاید بنده تصادفا در هر سه ترکیب دعوت شده بودم در هر سه جلسه موضوع و نگرانی این بود که اگر قیمت سوخت و خوراک پتروشیمی ها  افزایش یابد و به عبارتی جهانی شود، اکثر قریب به اتفاق پتروشیمی ها زیان ده خواهند شد. طبیعتا معنای این حرف این بود که  اکثر مجتمع های پتروشیمی و البته نه همه آنها بقایشان عمدتا بر رانت و یارانه سوخت و‌ خوراک استوار  بوده است و نه ارزش افزوده قابل توجه . بعد از خصولتی  شدن پتروشیمی ها یک گروه فشار شکل گرفت که با فشار آوردن به دولت و وزارت نفت قیمت سوخت و خوراک را تا می توانند پائین نگه دارند و البته  با توجه به پائین تر بودن قیمت خوراک نسبت به سوخت ، بسیاری از پتروشیمی ها در اعلام واقعی میزان سوخت و خوراک هم تقلب می کردند و سعی می کردند از کل گاز یا میعانات دریافتی بخش بیشتری از آن را به حساب سوخت بگذارند و یک مشکل هم این بود که تا می توانستند پرداخت وجوه مربوط به سوخت و خوراک را به تاخیر می انداختند و در مورد برگرداندن ارز محصولات صادراتی هم تا جائی که می توانستند به تاخیر می انداختند و به عبارتی با آن بازی می کردند . بنابراین بسیاری از پتروشیمی ها تا چند سال پیش به سودهای بالا ناشی از همین یارانه و رانت و بازی با ارز و نرخ ارز عادت کرده بودند و ریخت و پاش فراوانی داشتند و به نظر من و بسیاری که بررسی کرده اند در چندین سال گذشته یکی از عوامل اخلال در بازار ارز پتروشیمی ها بوده اند. در دو سه سال گذشته پتروشیمی ها با مشکل جدید قطع سوخت و خوراک در زمستان به دلیل کمبود گاز و کمبود سوخت در کشور و نیز قطع برق در تابستان مواجه شدند که امسال این مشکل به اوج خود رسید و تولید و درآمد پتروشیمی ها را کاهش داد و با عادتی که پتروشیمی ها به سودهای بادآورده پیدا کرده اند انگیزه شان برای بازی با ارز مضاعف شده است . از طرفی با توجه به شرایط تحریم و مشکلات کشور در نقل و انتقالات ارزی ، بهانه های کافی هم برای نگه داشتن ارز و دیر برگرداندن آن وجود دارد بنابر این پاسخ من به سوال جنابعالی مثبت است یعنی بله  هم این امکان وجود دارد و هم انگیزه کافی برای آن وجود دارد .