ال ان جی ؛ از توهم صادرات تا تحقق واردات
ال ان جی ؛ از توهم صادرات تا تحقق واردات
در سال 1381 وزیر وقت نفت طرح تولید 40 میلیون تن LNG را به شورای اقتصاد برده بود. دبیر شورای اقتصاد به دلایلی که خارج از موضوع این نوشتار است به دستور رئیس جمهور (رئیس شورای عالی اقتصاد) از نگارنده نظرخواهی کرد. بررسی مفصلی را انجام دادم و در پاسخ، گزارشی تهیه کردم که مدّتی بعد آن گزارش را با تغییراتی به سرمقاله شماره 42 ماهنامه اقتصاد انرژی تبدیل کردم. در آنجا استدلال کردم که این طرح متوهمانه است و مبتنی بر مطالعات جامعی نیست. متاسفانه توجهی نشد و چهار شرکت LNG شکل گرفت که چهار پروژه تولید LNG هریک با ظرفیت 8 تا 10 میلیون تن را دنبال کنند. اما بزودی واقعیات خود راتحمیل نمود و سه پروژه حذف شد و از این میان تنها شرکت "مایع سازی گاز طبیعی ایران" یا "ایران ال ان جی" باقی ماند و در حالی که اصلی ترین مساله یعنی درست رسی به دانش فنی مایع سازی لاینحل باقی مانده بود، شروع به هزینه سازی کرد. شانزده سال بعد در سال 1397 به جلسه ای در انجمن نفت دعوت شدم ، در آن جلسه یکی از مدیران شرکت ملی نفت ایران که از جایگاه مشاورین جوان وزیر به این مدیریت رسیده بود گویا تازه LNG را کشف کرده بود و برای اعضاء جلسه در مورد لزوم و اهمیت آن توضیح میداد. در آن جلسه از روی حدس و گمان و تخمینی که داشتم گفتم که تاکنون 1.5 میلیارد دلار در ایران ال ان جی هزینه شده است ولی هنوز قطره ای هم تولید نداریم، بعضی از همکاران شرکت مذکور که در جلسه حضور داشتند تصحیح کردند که 2.5 میلیارد دلار هزینه شده است (که گویا این فقط هزینه دلاری در کنار صدها میلیارد تومان هزینه ریالی بوده است که متاسفانه بخش عمده آن هم از جیب بازنشستگان صنعت نفت بوده است). حالا بعد از 21 سال مدیرعامل جدید شرکت ایران ال ان جی مصاحبه ای کرده است که نشان می دهد که ریخت و پاش دوباره سرعت گرفته است. ایشان در این مصاحبه بدون اشاره به ناترازی گاز که متاسفانه در یکی دوسال اخیر حتی در تابستان هم گرفتار آن هستیم توضیح داده است که کار ساخت کارخانه مایع سازی شامل دو ردیف با ظرفیت 10.5 میلیون تن برای صادرات در حال پیگیری است و مشخص نکرده است که در شرایط ناترازی فزاینده گاز کدام گاز قرار است مایع سازی شود! همچنین وی هیچ اشاره ای نکرده است که مساله کلیدی دانش فنی را چگونه حل کرده است.
اما این مدیرعامل در ادامه مصاحبه خود نکته ای را ذکر کرده است که قابل تامل است . وی بصورت نه چندان صریح اشاره کرده است که در کنار مایع سازی موضوع ساخت ترمینال وارادات ال ان جی و تأسیسات ریگسیفیکیش (Regasification) هم در دست پیگیری است. به نظر نگارنده آنچه خصوصا در شرایط تحریم های بین المللی مسلم است این است که ایران دسترسی به دانش فنی مایع سازی نخواهد داشت و پیگیری پروژه های مایع سازی مانند گذشته چیزی جز ریخت و پاش و تضییع بیشتر سرمایه را به دنبال نخواهد داشت و اگر هم داشته باشد گازی برای مایع سازی و صادرات در دسترس نخواهد بود. اما دانش فنی باز گرداندن ال ان جی به حالت اولیه گازی یا ریگسیفیکیشن که پیچیدگی کمتری دارد و رقابت ویژه ای در مورد آن مطرح نیست و مورد نیاز همه واردکنندگان گاز طبیعی بصورت ال ان جی می باشد، ممکن است (گرچه با وقفه های طولانی و خواب سرمایه)، تحقق یابد و کشور که قرار بود به صادر کننده عمده گاز از جمله به صورت ال ان جی تبدیل شود، به وارد کننده محموله های ال ان جی ( احتمال از نزدیک ترین تولید کننده یعنی کشور قطر) تبدیل خواهد شد.
