غنی تر شدن سیاهه همکاری با روسیه
به گزارش ایرنا؛ وزیر نفت روز چهارشنبه ۲۷ تیرماه 1403 درهیات دولت با اشاره به امضای سندتوافق‌نامه انتقال گاز روسیه به ایران، از تلاش‌ها و پیگیری‌های رئیس‌جمهوری فقید برای امضای این سند قدردانی نمود و گفت با اجرای این طرح روزانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب گاز از روسیه وارد کشور می‌شود، هزینه احداث خط لوله انتقال را هم روسیه متقبل شده است که در زمینه احداث خطوط لوله در کف دریا صاحب فناوری است . ادامه خبر نشان می دهد که جناب وزیر در ادامه فرمایشات خود این خط لوله را خط ترانزیت گاز از شمال به جنوب از مسیر ایران دانسته و گفته این اتفاقی بسیار بزرگ به شمار می‌آید که در تاریخ ایران سابقه نداشته است و سالانه ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار تبادلات مالی خواهد داشت.
همچنین به گفته ایرنا وزیر نفت گفته به‌ثمررسیدن این قرارداد ۳۰ساله که می‌توان آن را اوج دیپلماسی منطقه‌ای شهید رئیسی اعلام کرد، افزون بر رفع ناترازی‌های داخلی، ایران را به قطب تأمین گاز منطقه بدل می‌کند و به افزایش قابل توجه مراودات و مبادلات تجاری و امنیت اقتصادی و سیاسی کشور می‌انجامد.
قبل از این که به بررسی این خبر بپردازم خوب است فهرستی از اینگونه توافقات یا قراردادها با روسیه را یادآوری کنم.
امروز که این یادداشت را می نویسم دقیقا دو سال از تفاهم نامه 40 میلیارد دلاری ایران و روسیه برای سرمایه گزاری روسیه در صنعت نفت ایران و همکاری دو کشور در امور صنعت نفت گذشته است . در 28 تیرماه 1401 تفاهمنامه همکاری راهبردی بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت گازپروم توسط مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و قائم مقام مدیرعامل شرکت گازپروم امضاء شد. مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در توضیح این تفاهمنامه گفته بود : "توسعه میدان‌های گازی کیش و پارس شمالی، فشارافزایی میدان پارس جنوبی، توسعه ۶ میدان نفتی، سوآپ گاز و فرآورده، تکمیل طرح‌های ال‌ان‌جی، احداث خطوط لوله صادرات گاز و دیگر همکاری‌های علمی و فناورانه از جمله مهم‌ترین محورهای تفاهمنامه بوده است".
سر و صدا و تبلیغات بر روی تفاهمنامه فوق الذکر چند ماه ادامه داشت به طوری که یکی از روزنامه ها چند ماه بعد در آبان 1401 با نگارنده مصاحبه ای انجام داد و در آن مصاحبه توضیح دادم که قبلا هم در دولت های گذشته و در همین دولت از اینگونه تفاهمنامه ها بین دوکشور امضاء شده که تقریبا به هیچ نتیجه ای نرسیده است و فهرستی از آنها را هم به شرح زیر ارائه نمودم:
در سال 92 یا 93 وزیر وقت نفت اعلام کرد که با روسیه تفاهم شده که روزانه 500 هزار بشکه نفت از ایران برداشت کند و بخشی از وجه آنرا به صورت نقد و بخشی را بصورت تهاتر کالا به ایران بدهد و همان وزیر در 17 خرداد 1394 در بازگشت از اجلاس اوپک در مصاحبه ای اعلام کرد که از یک هفته دیگر صادرات 500 هزار بشکه نفت به روسیه آغاز خواهد شد ولی عملا هیچ اتفاقی نیفتاد. همین مساله در اوایل کار دولت سیزدهم و قبل از حمله روسیه به اوکراین و قبل از تحریم های غرب بر علیه روسیه مجددا مطرح شد و اینبار بعد از 1 میلیون بشکه در روز که ابتدا مطرح شده بود به 500 هزار بشکه و بعدا به 100 هزار بشکه تقلیل پیدا کرد که ظاهرا قرار بود از مهرماه 1400 عملیاتی شود ولی بازهم اتفاقی نیفتاد . درتیرماه 1397 علی اکبر ولایتی مشاور عالی رهبری پس از سفر به روسیه در مصاحبه ای اعلام کرد که روسیه آمادگی دارد 50 میلیارد دلار در حوزه نفت و گاز ایران سرمایه گزاری کند. در دی ماه سال 1400 جواد اوجی وزیر نفت بدنبال سفر به روسیه با اشاره به اینکه در زمینه مشارکت در توسعه میدان‌های نفتی و گازی، احداث پتروپالایشگاه، انتقال فناوری و تجهیزات فناورانه، که به شدت موردنیاز صنعت نفت است، توافق‌های بسیار خوبی انجام شده و اسناد مهمی به امضا رسیده، تصریح کرد مردم ایران به‌زودی اثرات این توافق‌ها را در حوزه انرژی خواهند دید.
اما واقعیت چیز دیگری است و ما تا حالا کمتر شاهد تبدیل این تفاهم نامه ها به قرارداد و تحقق این وعده ها بوده ایم . البته چند شرکت کمتر شناخته شده روسی که ظاهرا مخصوص کار با ایران ثبت شده اند، تا کنون برای توسعه چند میدان نفتی کوچک قراردادهایی منعقد کرده اند که عملکرد مطلوبی هم نداشته اند.
در ادامه مصاحبه مذکور هم توضیح دادم که به چه دلایلی بسیاری از مسائل مطرح شده در این تفاهمنامه مانند سواپ گاز بی معنی و غیرقابل تحقق است و با توجه به این که قابل مراجعه است نیازی نمی بینم که در اینجا تکرار کنم.
و حالا دیروز 27 تیرماه 1403 دقیقا بعد از دوسال از تفاهم نامه قبلی، که دیگر در هیچ کجا هیچ سخنی از آن نیست، وزیر نفت تفاهمنامه دیگری را به سیاهه همکاری های کاغذی روسیه و ایران اضافه کرده است.
البته همانطور که در خبر ایرنا ملاحظه می شود بالاخره از فرمایشات جناب وزیر معلوم نمی شود که این توافقنانه است یا قراداد! همچنین مشخص نمی شود که این توافقنامه یا قرارداد برای واردات گاز ایران از روسیه و سوآپ بخشی از آن به کشورهای دیگر است یا برای ترانزیت گاز ! حتما جناب وزیر با تفاوت های قرارداد با توافقنامه و با تفاوت های واردات گاز و سوآپ و ترانزیت آشنائی دارند و حتما ایرانا اشتباه گزارش کرده است.
مفهوم آنچه ایرنا گزارش کرده این است که روسها که مرز مشترک با ایران ندارند می خواهند از بستر دریای خزر خط لوله ای را احداث کنند که گاز را به ایران منقل کند و اگر قصد ترانزیت این گاز به کشور دیگری را از مسیر ایران داشته باشند باید در داخل ایران نیز خط لوله را تا مرز کشور سوم ( حالا عراق یا ترکیه یا .... ) ادامه دهند و یا اگر قصد تحویل گاز به ایران را داسته باشند باید خط لوله شان را به نقطه ای از ساحل جنوبی دریای خزر برسانند که به شبکه گاز ایران متصل شود و ایران گاز را برداشت کند و احیانا از نقطه یا نقاط دیگری از شبکه خطوط لوله گاز ایران که به کشورهای دیگر متصل است، بخشی از این گاز به آن کشورها منتقل شود. در هر حال آنچه مسلم است با توجه به طول دریای خزر که روسیه در ساحل شمالی آن و ایران در ساحل جنوبی آن قرار دارد باید حداقل حدود هزار کیلومتر خط لوله دریایی احداث شود که صرفنظر از این که آیا مسائل مربوط به رژیم حقوقی دریای خزر اجازه چنین کاری را می دهد یا نه ، این اقدام مستلزم سرمایه گزاری عظیمی توسط روس ها می باشد و از سوابقی که ذکر شد می توان فهمید که چنین سرمایه گزاری ای چقدر قابل تحقق است.
جالب این است که این همه خبرگزاری و نشریه و روزنامه و سایت های خبری که به محض وقوع رخدادهائی مانند این تفاهمنامه در رقابت تهیه گزارش و انجام مصاحبه در مورد آن هستند هم هیچ تقویمی برای خود ندارند که بعد از گذشت یک زمان قابل توجه، پیگیر شوند و از مقامات سوال کنند که حاصل و نتیجه آن چه شد مگر یک تفاهمنامه 40 میلیارد دلاری یا 50 میلیارد دلاری یا توافق انتقال 500 هزار بشکه نفت یا 300 میلیون مترمکعب گاز در روز بین دو کشور و یا مفهوم دیپلماسی و دیپلماسی منطقه ای شوخی است یا ملت ایران به شوخی گرفته شده اند!
مطلب مرتبط :
